بر سر افراد جامعه ما و کودکانی که شاهد نمایش مرگ بودند چه خواهد آمد؟

«وقوع جرم» در جامعه عادی شده است. کار‌شناسان از‌ تاثیر اعدام در ملاء عام می‌گویند:انگار مد شده است که در صحنه‌‌های‌ اعدام مجرمان، از هر سن و سالی، مرد، زن، کودک، جوان و پیر در صحنه حضور داشته باشند. با مشاهده چنین صحنه‌هایی باید از خود پرسید که بر سر افراد جامعه ما یا‌‌ همان دختر یا پسر بچه‌‌ای که امروز شاهد صحنه اعدام بودند چه خواهد آمد؟ و این افراد در آینده از این اتفاق با چه بینشی یاد می‌کنند؟ مجید ابهری، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، در گفت‌و گو با «قانون» در خصوص اعدام مجرمان در ملاء عام معتقد است: مجازات، پاسخ قانونی به هنجارشکنی و قانون‌ستیزی است، هر چه مجازات بیشترباشد یعنی قانون‌ستیزی گسترده‌تر خواهد بود. وی افزود: در حال حاضر مجازات اعدام تنها راه حل و ابزارمقابله با بزهکاری‌ها است، اما در پاره‌ای ازمواقع بیشتر در کوتاه مدت این مجازات موثر واقع شده ومی‌‌تواند یکی از عناصر پیشگیری قلمداد شود، اما در دراز مدت سایرشیوه‌های پیشگیری از جمله پیشگیری‌های فرهنگی، اجتماعی، قضایی، انتظامی و وضعی موثر‌تر و مفید‌تر برای کاهش جرایم دارد. به گفته ابهری اگر مجازات اعدام مفید و موثر بود، امروز دیگر حتی نباید یک معتاد و قاچاقچی در جامعه ما وجود داشت. بزهکاران قربانیان شرایط موجود بنابراین اگرچه اعدام به عنوان یک راه حل کوتاه مدت ممکن است پذیرفته شود، اما در درازمدت باید از ابعاد مختلف پیشگیری استفاده کرد، معمولا بزهکاران، بیماران و قربانیان شرایط تربیتی و اجتماعی خانواده و جامعه خود هستند. وی با بیان این جملات خاطر نشان کرد: اگر در اولین مرحله به محض مشاهده جرم زورگیری اقدامات لازم برای پیشگیری، کنترل و مقابله انجام می‌شد، امروز دیگر شاهد گستردگی و افزایش این جرم نبودیم، آن هم به این دلیل که اکثر بزهکاران اجتماعی از گروه‌های فرزندان طلاق، فرزندان مهاجرین، ساکنان شهرک‌های حاشیه شهر‌ها، فرزندان خانواده‌های پرجمعیت و والدین معتاد یا زندانی هستند. این جامعه‌شناس با بیان اینکه بنابراین انتظار می‌رود در کنار کیفر مناسب برای این افراد، به فکر پیشگیری باشیم، تصریح کرد: به این دلیل که افزایش جمعیت کیفری زندان‌‌ها، انتقال تجربه‌های منفی در این مراکز و مدیریت بعضی از کلاهبرداری‌‌ها در داخل زندان است باید قبل از زندان به فکر مجازات‌های جایگزین بود. در اصل قبح‌زدایی از جرایم وهمین‌طور انعکاس بعضی از بزهکاری‌ها باعث گسترش و افزایش جرم‌ها می‌شود، در اصل اعدام علنی بزهکاران ممکن است به عنوان مسکن در کوتاه مدت عمل کند، اما در دراز مدت تاثیری نخواهد داشت. مشاهده صحنه اعدام برای افراد اثرات منفی به همراه دارد این جامعه‌شناس در پاسخ به این سئوال که مردم با حضور در صحنه‌های اعدام از این اقدام استقبال می‌کنند؟، خاطرنشان کرد: متاسفانه اعدام آشکار بعضی از مجرمان برای عده‌ای از شهروندان به شکل یک تفریح و سرگرمی در آمده است و در بسیاری از اوقات ملاحظه می‌شود که پدر یا مادری با فرزندان و خانواده برای تماشای صحنه اعدام آمده است و منتظر اجرای حکم هستند، از دیدگاه رفتار‌شناسی عاطفی اگراین مجازات‌ها در جامعه به عنوان تفریح یا سرگرمی قلمداد شود، دیگر نباید امیدی برفرآیند اصلاح‌ شدن آن‌ها داشته باشیم. ابهری معتقد است: خانواده‌ها نباید اجازه دهند فرزندان به‌ویژه خردسالان شاهد این صحنه‌ها باشند آن هم به این دلیل که مشاهده چنین صحنه‌هایی در ذهن خردسالان در ساعات‌ اول مشاهده ممکن است جنبه سرگرمی و تفریحی داشته باشد، اما اثر مشاهده صحنه منفی جان کندن در درازمدت عوارض عاطفی و روحی برای فرزندان ایجاد خواهد کرد و ممکن است برای مشاهده‌کننده حس ترحم، دلسوزی یا هم‌ذات پنداری با مجرمان را داشته باشد. برای پیشگیری از بزه‌های اجتماعی کاری کنید در سال گذشته بعد از اعدام قاتل سعادت آباد یا فردی که باعث مرگ قهرمان روح ا... داداشی شد از نظر مجازات دیگر نباید شاهد استفاده از سلاح سرد یا قتل بود، اما آشکارشدن بعضی از مجازات‌ها باعث پیشگیری نبوده و ممکن است در دراز مدت باعث تشدید شود، در این خصوص ابهری خاطر نشان کرد: با اعدام علنی مجرمان، نه تنها از این بزه اجتماعی کاسته نشده، بلکه همچنان افزایش یافته است، بنابراین کار‌شناسان قوه قضاییه به‌ویژه معاونت پیشگیری ومعاونت راهبردی در نشست‌های کاربردی و تخصصی برای این موضوع و موارد مشابه اقدامات لازم را اندیشیده و به فکر راهکارهای اساسی باشند. چوب دو سر طلایی به نام اعدام در ملاءعام امان ا... قرایی مقدم جامعه‌شناس در گفت‌و‌گو با «قانون» با بیان اینکه افزایش بزه‌های اجتماعی تنها به اعدام‌ها در ملاء عام مربوط نیست، بلکه بیکاری، فقر، تربیت نادرست خانواده، دوستان ناباب، میزان سواد، محل زندگی، نوع زندگی در محیط اطراف بومی و غیر بومی آن‌ها نیز تاثیرگذار است، افزود: در اصل بزه‌های اجتماعی در سن جوانی رخ می‌دهد و بالطبع در جامعه شاهد ناامنی و هراس اجتماعی خواهیم بود. وی افزود: در خصوص اعدام‌ها در ملاء عام دو دیدگاه منفی وجود دارد که روح و روان کودکان و افکار عمومی را تخریب کرده و باعث تخریب اجتماعی و در جوامع بین‌الملل هم باعث تخریب اجتماع کنونی می‌شود، اما این عمل اثر مثبت هم دارد و آن این است که مشاهده این اقدامات و حضور در صحنه‌های اعدام باعث تاثیر مثبت در تربیت و رفتار افراد می‌شود. از اعمال قانون در جامعه هیچ خبری نیست قرایی مقدم با بیان اینکه از اعمال قانون در جامعه هیچ خبری نیست و پلیس از یک سو مجرمان را دستگیر و از سوی دیگر آن‌ها را آزاد می‌کند و مجرمان به دامن جامعه بازگشته و به فعالیت‌های قبلی خود می‌پردازند، خاطر نشان کرد: در اصل این افراد نه به علت بیکاری، فقر و هزار دردسر و گرفتاری دیگر دست به بزه‌های اجتماعی می‌زنند بلکه اکثر مجرمان به علت زیاده‌خواهی و تن‌پروری می‌خواهند بدون کار و زحمت پول به‌دست بیاورند، به عنوان مثال در جرایم آمده که فردی فقط برای ۴۰ هزار تومان دست به قتل زده است. اگر زیر ساخت‌های اجتماعی از جمله کار، کاهش تورم، به‌وجود آوردن رفاه و تامین اجتماعی خانواده‌ها، نشاط اجتماعی به‌درستی انجام شود، دیگر افراد به بزه اجتماعی رو‌نمی‌آوردند. اگر کنترل و نظارت دقیقی در جامعه اعمال شود، این سوال پیش می‌آید که چرا دزدهای خرده‌پا را دستگیر می‌کنید اما با دزدان کلان از جمله دزدان ۳هزار میلیاردی کسی کاری ندارد!، در این خصوص این جامعه‌شناس معتقد است: ازنظر جامعه‌شناسی باید زیر ساخت‌های اجتماعی از جمله معنویات، مذهب و زمینه رفاه و سلامت اجتماعی برای افراد به‌وجود بیاید. آن هم به این دلیل که از لحاظ علمی میدان نیروی هر جسمی زمانی در تعادل است که نیروهای برانگیزنده با نیروهای بازدارنده تعادل داشته باشند.