کارخانۀ پلوتونیومِ مخفی در صحرای ایران؟

«در ماه های گذشته پیوسته قرائن بیشتری به دست آمده که جمهوری اسلامی تلاش های خود را در تأسیسات پلوتونیومِ اراک که از ۱۸ ماه پیش آژانس اجازۀ بازرسی از آن را نداشته با سرعت به پیش می راند. وهانونِن خیلی نامحتمل می داند که جمهوری اسلامی تأسیسات دیگری داشته باشد که هنوز علنی نشده باشد. او به وال استریت ژورنال گفت: «مردم خیلی در این باره حرف می زنند که عوامل سازمان های اطلاعاتی در تمامی این فعالیت ها نفوذ کرده اند.» او افزود: «اما اگر به گذشته برگردیم و به برنامۀ اتمی نگاه کنیم در می یابیم که همواره غافلگیری وجود داشته است و اگر امروز تأسیسات مخفیِ دیگری وجود ندارد برای اولین بار در بیست سال گذشته است که چنین است.» بنابراین هاینونن خیلی نامحتمل می داند که رژیم ایران باز هم تأسیسات اتمی مخفی داشته باشد که مردم از آن آگاه نباشند.» *** کارخانۀ پلوتونیومِ مخفی در صحرای ایران؟ معاون سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی اتهام های سنگینی می زند. به زعم او جمهوری اسلامی مخفیانه در کویر مشغول ساخت بمب است. وی می گوید آژانس به ایران بیش از حد وقت داده است. آنچه اولی هاینونِن معاون سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی و یکی از آگاه ترین افراد نسبت به برنامۀ اتمی جمهوری اسلامی ه «وال استریت ژورنال» می گوید همانند یک مصاحبۀ عادی آخرهفته است اما از نظر سیاسی همچون مادۀ منفجره می ماند: به گفتۀ وی ایران احتمالاٌ یک کارخانۀ مخفیِ تولید پلوتونیوم در جایی در کویر دارد. هاینونن اطلاعاتش را از همان منبعی دارد که در سال ۲۰۰۳ خبرِ وجود تأسیسات غنی سازی فردو را داده بود، تازه شش سال بعد از این تاریخ ود که وجود این تأسیسات علنی شد. اولین باری است که هاینونن دربارۀ این «بدون قرار قبلی» صحبت می کند، دیداری اعلام نشده در دفتر سابق او در مقر آژانس واقع در وین. هاینوننِ فنلاندی نه هویت این منبع و نه ملیت او را اعلام نمی کند. اما واقعیت این است که آنچه هاینونن آن زمان دربارۀ تأسیسات فردو دریافت بعدها مورد تأیید سازمان های اطلاعاتی نیز قرار گرفت. اکنون مرد فنلاندی می گوید آن موقع اطلاعات مهم دیگری نیز دریافت کرده است: اینکه ایرانی ها مخفیانه یک کپی از رآکتور پلوتونیوم خود را در اراک ایجاد کرده اند و در آنجا بر روی راه حل جانشین برای ساخت بمب اتمی کار می کنند. بمبی با کلاهک پلوتونیومی. تا آژانس خبر شود یک ماه می گذرد در ماه های گذشته پیوسته قرائن بیشتری به دست آمده که ایران تلاش های خود را در تأسیسات پلوتونیومِ اراک که از ۱۸ ماه پیش آژانس اجازۀ بازرسی از آن را نداشته با سرعت به پیش می راند. وهانونِن خیلی نامحتمل می داند که ایران تأسیسات دیگری داشته باشد که هنوز علنی نشده باشد. او به وال استریت ژورنال گفت: «مردم خیلی در این باره حرف می زنند که عوامل سازمان های اطلاعاتی در تمامی این فعالیت ها نفوذ کرده اند.» او افزود: «اما اگر به گذشته برگردیم و به برنامۀ اتمی نگاه کنیم در می یابیم که همواره غافلگیری وجود داشته است و اگر امروز تأسیسات مخفیِ دیگری وجود ندارد برای اولین بار در بیست سال گذشته است که چنین است.» بنابراین هاینونن خیلی نامحتمل می داند که ایران باز هم تأسیسات اتمی مخفی داشته باشد که مردم از آن آگاه نباشند. آنچه ذهن این کارشناس اتمی را به ویژه به خود مشغول داشته است: اگر ایران زمانی مانند کرۀ شمالی تصمیم بگیرد آخرین گام را برای ساخت بمب بردارد در اینصورت وقت ارزشمندی می گذرد تا اصولاٌ جامعۀ بین المللی متوجه شود و بتواند کاری در برابر آن انجام دهد. ابتدا تا دوهفته طول خواهد کشید که آژانس علی الاصول پی ببرد که ایران در سانتریفوژهای خود غنی سازی را تا غلظتی که برای ساخت سلاح نیاز است بالا برده است. آخر آژانس که همواره در تأسیسات ایران حاضر نیست بلکه این تأسیسات را جمعاٌ ۲۴ بار در سال، با و بدون اعلام و به صورت تصادفی مورد بازرسی قرار می دهد. بعد باید به گفتۀ هاینونن هیأت رئیسۀ آژانس مطلع شود و سپس شورای امنیت. در موقعی که کار جدی شود به گفتۀ او «در واقعیت یک ماه می گذرد. و در این ماه ایران می تواند به هدف خود رسیده باشد و دست کم آنقدر اورانیوم غنی شده تولید کرده باشد که برای بک بمب لازم است. و بعد؟» بعد به تعبیر هاینونن ایران قدرت تازۀ اتمی در جهان می شود. ةسندرومِ استکهلمِ» البرادعی در مورد ایران هانونن این مطلب را که ایران تا این حد پیش رفته و با ساخت بمب فاصلۀ زیادی ندارد متوجه سازمان متبوع قبلی خود آژانس هم می کند. به ویژه رئیس سابقش و برندۀ جایزۀ صلح نوبل البرادعی را متهم می کند در مورد ایران به نوعی «سندروم استکهلم»(منظور ایجاد رابطۀ عطفی بین گروگان و گروگان گیر است. – م) مبتلا بوده است. به گفتۀ هاینونن، برادعی موارد شک علیه ایران را ناچیز جلوه داده است. به گفتۀ هاینونن، البرادعی در سال ۲۰۰۸ حتی گفته توضیحات ایران دربارۀ برنامۀ اتمیش «در هماهنگی» با اطلاعات آژانس بین المللی انرژی اتمی است. به تعبیر هاینونن در موارد شک، البرادعی به نفع حکومت های مسئله دار تصمیم گرفته است. مثلاٌ در مورد سوریه:عد از اینکه اسرائیلی ها در سال ۲۰۰۷ یک رآکتورِ در حال ساخت سوریه را بمباران کرده بودند البرادعی به نشریۀ «نیویورکر» گفت «محتمل نیست که این ساختمان یک تأسیسات هسته ای بوده باشد.» در واقع امروز می دانیم که دقیقاٌ بوده است. هاینونن اذعان می کند در این زمینه برخی اختلاف نظرها با البرادعی داشته است و خودداری البرادعی را در موضوع ایران پیامد جنگ عراق می داند. اما به گفتۀ هاینونن جایزۀ صلح نوبل نیز به نرمتر شدن موضع او کمک کرده است. ساخت مشکوک رآکتورهای هسته ای در عربستان سعودی اما هاینونن دلیل اصلی این را که ایران فاصلۀ کمی با ساخت بمب اتمی دارد در خوشخیالی دیپلماسی می بیند. او با نگاه به مذاکرات تازه پایان یافتۀ آلماتی می گوید: «ایرانی ها همیشه نوعی امیدواری ایجاد و دیپلمات ها آن را باور می کنند.» به گفت هاینونن آژانس هم به عمد چیزهایی را نادیده گرفته که جلب نظر بازرسان را در ایران کرده بوده است. هاینونن در حالتی که ایران به بمب اتمی دست یابد بر آن است که رقابت تسلیحاتی در خاورِنزدیک شروع می شود. به گفتۀ او اگر قرار باشد از نقطۀ صفر آغاز شود در اینصورت عربستان سعودی و مصر و دیگران احتملاٌ حدود ده سال زمان نیاز دارند تا خودشان به بمب دست یابند. عربستان ممکن است اما یک گام جلوتر باشد. در سال ۲۰۱۱ این کشور برنامه هایی را برای ساخت ۱۶ رآکتور هسته ای اعلام کرد. هاینونن: «واقعاٌ میزان عجیبی است.» به گفتۀ او چرا که این دقیقاٌ رقمی است که عربستان احتیاج دارد تا توجیه کند چرا می خواهد به چرخۀ کامل هسته ای دست یابد که بعد می توان از آن هم استفادۀ غیرنظامی و هم استفادۀ نظامی کرد: «اگر کشوری بخواهد غنی سازی اورانیوم را خود در دست داشته باشد در اینصورت این عدد درست است. دقیقاٌ تطبیق دارد.» به گفتۀ هاینونن هیچ کجا برنامۀ هسته ای نظامی نبوده که زیر پوشش استفادۀ صلح آمیز از انرژی هسته ای به وجود نیامده باشد.